Wat als de vereffenaars het onderling niet eens kunnen worden?

Als de nalatenschap beneficiair wordt aanvaard, dan zijn de erfgenamen gezamenlijk vereffenaar op grond van artikel 4:195 BW. Dit betekent dat zij gezamenlijk de nalatenschap moeten vereffenen. Dit gaat niet altijd even gemakkelijk. Uiteraard is het niet de bedoeling dat de vereffening stil komt te liggen. Er is een aantal mogelijkheden dat de vereffenaars hebben om de kwestie vlot te trekken.

Verzoek benoeming vereffenaar bij de rechtbank

Het kan zijn dat de verhoudingen zo ver zijn verslechterd, dat het de vereffenaars niet meer lukt om samen tot beslissingen te komen. In die gevallen kan worden verzocht om een vereffenaar te benoemen. Als een dergelijk verzoek wordt toegewezen verliezen de erfgenamen / vereffenaars echter wel hun bevoegdheden tot beheer. Zij hebben dan geen zeggenschap meer gedurende de vereffening.

De rechtbank heeft op grond van artikel 4:203 BW een discretionaire bevoegdheid om een verzoek tot benoeming van een vereffenaar wel of niet toe te wijzen. Niet bij ieder geschil zal de rechtbank een vereffenaar benoemen. Het verzoek zal dus wel goed onderbouwd moeten worden.

Het afgeven van een volmacht

Minder verstrekkend dan een verzoek tot benoeming van een vereffenaar is het verstrekken van een machtiging aan iemand om de nalatenschap te vereffenen. Dit kan zijn een van de vereffenaars, of wellicht een professional (bijvoorbeeld een advocaat gespecialiseerd in het erfrecht). De vereffenaars moeten het natuurlijk wel eens worden over de persoon die wordt gemachtigd (in sommige gevallen kan dit een struikelblok zijn).

In de machtiging kunnen bepaalde kaders / richtlijnen worden meegegeven. Het is (tenzij in de machtiging anders is bepaald) mogelijk om een machtiging te herroepen. Men kan met het afgeven van een volmacht dus nog enige zeggenschap houden (dit kan overigens in sommige gevallen ook nadelig zijn).

Verdeling van de bevoegdheden

Hoewel er in de rechtspraak terughoudend mee omgegaan wordt, biedt de wet in artikel 4:198 BW ook de mogelijkheid om de bevoegdheden van de vereffenaars te wijzigen, althans anders te verdelen. De kantonrechter kan op grond van artikel 4:198 BW bepalen dat een of meer vereffenaars de bevoegdheden moeten uitoefenen in plaats van alle vereffenaars gezamenlijk. Als een vereffenaar structureel niet meewerkt of niet alle vereffenaars bekend zijn, dan kan de kantonrechter op die manier bepaalde personen bevoegdheden ontnemen, waarna de vereffening alsnog kan worden afgerond / vlot getrokken.

Omdat er in de praktijk nog wel eens misverstanden over bestaan, wordt er uitdrukkelijk op gewezen dat artikel 4:198 BW niet is bedoeld om een professional (zoals een notaris) aan te wijzen als vereffenaar. Artikel 4:198 BW is echt bedoeld voor het verdelen van de bevoegdheden tussen de erfgenamen onderling.

Concluderend over de vereffening

Loopt u vast in de vereffening, neem dan contact op met een erfrechtspecialist. Er zijn vaak meerdere oplossingen en het is van belang dat in ieder situatie wordt gezocht naar de meest passende oplossing, waarbij naast het financiële aspect ook moet worden gekeken naar het effect van de oplossing op de onderlinge verhoudingen.