Kan de rechter een executeur benoemen?

De executeur (voorheen: executeur–testamentair) wordt in beginsel benoemd in het testament. Veel mensen vragen zich af of de rechter ook een executeur kan benoemen. Op deze vraag vindt u hieronder het antwoord.

Er is een executeur benoemd in het testament

In het testament kan iemand op grond van artikel 4:142 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) een executeur aanwijzen, benoemen. Iemand kan er ook voor kiezen om meerdere executeurs aan te wijzen. Daarbij bestaat de mogelijkheid in het testament op te nemen dat de executeurs alleen maar gezamenlijk mogen handelen of dat de executeurs ook alleen kunnen handelen.

De executele moet worden aanvaard na het overlijden van de erflater (artikel 4:143 BW), het heeft dus voor de executeur geen zin om voor overlijden al aan te geven of de executele wordt aanvaard of niet. De taken van de executeur staan beschreven in de wet. Toch kan er in een testament op diverse punten van deze wettelijke bepalingen worden afgeweken. Het is derhalve altijd van belang dat de executeur goed kijkt welke taken en bevoegdheden hij wel en niet heeft op grond van de wet én het testament.

Er is geen executeur benoemd in het testament

Het is aan de testateur (degene om wiens testament het gaat) om in het testament een executeur te benoemen. Is er in het testament geen executeur aangewezen, dan kan de rechter ook geen executeur benoemen.

Vervanging van de executeur door de kantonrechter

In sommige gevallen is het wenselijk dat er een andere executeur wordt aangewezen. Daarbij valt te denken aan de situatie dat een executeur wordt ontslagen, dat een executeur komt te overlijden of de situatie dat een executeur zijn benoeming niet aanvaardt. Niet altijd is het mogelijk om de kantonrechter te vragen om een nieuwe (vervangend) executeur te benoemen. Dit is enkel mogelijk in het geval het testament daar de mogelijkheid voor biedt. Is in het testament niet bepaald dat de kantonrechter de mogelijkheid heeft om een vervangend executeur aan te wijzen, dan is het niet mogelijk om een vervanger te (laten) benoemen. De inhoud van het testament is dus bepalend of de rechter een nieuwe executeur kan aanstellen.

Geen executeur, maar wel een vereffenaar?

Als er geen executeur is (denk aan de situatie dat erflater geen executeur heeft benoemd, de executele is geëindigd of de benoeming niet is aanvaard), dan is het aan de erfgenamen om de nalatenschap klaar te maken voor de verdeling en daadwerkelijk te verdelen. Soms is dit door de complexiteit van de nalatenschap of door de onderlinge verhoudingen tussen de erfgenamen bijzonder lastig. In sommige gevallen kan het dan uitkomst bieden om de rechtbank te vragen om een vereffenaar te benoemen voor het klaarmaken van de nalatenschap voor de verdeling. Hoewel een executeur en een vereffenaar niet volledig dezelfde taken hebben, vertonen deze wel grote gelijkenissen. Wilt u meer weten over vereffeningen? Lees dan het artikel Wat is de vereffening van een nalatenschap.