Dit is een initiatief van Advocaten Familie- & Erfrecht
Wie moet een boedelbeschrijving opmaken?
Wat is een boedelbeschrijving?
In bepaalde gevallen wordt door de wet voorgeschreven dat een boedelbeschrijving dient te worden gemaakt. Een boedelbeschrijving van de nalatenschap is – kortgezegd – een overzicht van de bezittingen en schulden van erflater. Daarbij wordt ook de waarde van de goederen (die geschat of getaxeerd is) en de hoogte van de schulden genoemd. Een boedelbeschrijving kan onderhands worden opgemaakt indien alle partijen daarmee instemmen en zij het vrije beheer over de goederen hebben. In alle andere gevallen dient een notariële boedelbeschrijving te worden opgemaakt. Dan maakt de notaris de boedelbeschrijving dus feitelijk op.
Wie moet een boedelbeschrijving opmaken?
Een verplichting tot het opstellen van een boedelbeschrijving kan voortvloeien uit diverse wettelijke bepaling en/of een testament. Uit deze regelingen volgt ook wie verplicht is om een boedelbeschrijving op te stellen. We zetten de belangrijkste gevallen op een rij waarin bij het afwikkelen van een erfenis een boedelbeschrijving moet worden gemaakt:
- Er bestaat een verplichting tot het opmaken van een boedelbeschrijving op het moment dat er sprake is van executele, vereffening of testamentair bewind. De executeur, de vereffenaar en de bewindvoerder moeten de boedelbeschrijving opmaken. Daarmee komt ook vast te staan welk vermogen zij onder hun beheer hebben. De vereffenaar moet de boedelbeschrijving van de nalatenschap in een aantal gevallen ook ter inzage leggen bij de rechtbank.
- Bij een wettelijke verdeling kunnen de langstlevende en ieder kind verlangen dat een boedelbeschrijving wordt opgemaakt (artikel 4:16 lid 1 BW). Aan de hand van de inhoud van deze boedelbeschrijving kan vervolgens ook de vordering van de kinderen op de langstlevende ouder worden vastgesteld. Hiermee kunnen discussie worden voorkomen, bij het overlijden van de langstlevende ouder. Als de langstlevende en/of een van de kinderen niet het vrije beheer over hun vermogen hebben, is het opmaken van een boedelbeschrijving verplicht (artikel 4:16 lid 2 BW). Zijn er één of meer minderjarige kinderen de erfgenamen bij een wettelijke verdeling, dan moet er dus altijd een boedelbeschrijving worden gemaakt. De wettelijke vertegenwoordiger moet de boedelbeschrijving ondertekenen en binnen een jaar na het overlijden indienen bij de griffie van de rechtbank van de woonplaats van het kind.
- De kantonrechter kan op grond van artikel 672 RV een bevel geven tot het opstellen van een boedelbeschrijving op verzoek van onder andere erfgenamen of van iemand die daarbij op andere grond voldoende belang heeft. In de rechtspraak wordt wisselend gedacht over de vraag of de legitimaris die aanspraak heeft gemaakt op zijn legitieme portie ook het opmaken van een boedelbeschrijving kan verlangen, of dat de legitimaris alleen recht heeft op alle stukken die nodig zijn om vervolgens zelf een boedelbeschrijving en berekening van zijn aanspraken te maken. Als een boedelbeschrijving is opgesteld, biedt artikel 4:78 lid 2 BW de legitimaris de mogelijkheid om de erfgenamen en de met het beheer van de nalatenschap belaste executeurs op te laten roepen voor de kantonrechter om de deugdelijkheid van de boedelbeschrijving onder ede te laten bevestigen.
- Bij testamenten waarin sprake is van een vruchtgebruik of tweetrapsmaking is het opstellen van een boedelbeschrijving op grond van de wet verplicht. De verplichting tot het opstellen van de boedelbeschrijving rust op de vruchtgebruik respectievelijk de bezwaarde.
Een boedelbeschrijving kan snel duidelijkheid bieden over de omvang van de nalatenschap en bevordert een goede afwikkeling van de erfenis. Ook als er geen verplichting bestaat tot het opmaken van een boedelbeschrijving, kan het zinvol zijn een boedelbeschrijving te maken.
Wat als u een boedelbeschrijving dient op te maken?
Het kan zijn dat u in de positie komt dat u een boedelbeschrijving dient op te (laten) maken. Bekijk een voorbeeld van een boedelbeschrijving voor een nalatenschap op de website van de rechtspraak. Wanneer het opmaken van een notariële boedelbeschrijving verplicht is, dient u een notaris in te schakelen. De notaris is voor het opstellen van een boedelbeschrijving grotendeels afhankelijk van de informatie die u aanreikt.