Wat is de vereffening van een nalatenschap?

Een nalatenschap moet soms voor verdeling worden vereffend. Wanneer moet een nalatenschap worden vereffend? En wat houdt de vereffening van een nalatenschap eigenlijk in? Wie draagt zorg voor de vereffening? En kan een erfrechtadvocaat als vereffenaar optreden? In dit artikel geven wij antwoord op deze vragen.

 

De nalatenschap wordt vereffend als een erfgenaam deze beneficiair aanvaardt

Dat is de hoofdregel. Vereffening is niet nodig als er een executeur is die bevoegd is om opeisbare schulden en legaten te voldoen en als de executeur kan verklaren dat de erfenis ruimschoots voldoende is om de schulden te betalen. Dat heet de ruimschootsverklaring. Vereffening is ook niet nodig als de kantonrechter daarvoor een ontheffing verleend. De ontheffing kan worden gevraagd door een wettelijke vertegenwoordiger van een erfgenaam en als er sprake is van een positief saldo (de bezittingen zijn hoger dan de schulden). Tot slot hoeft de erfenis in geval van een wettelijke verdeling alleen te worden vereffend als de langstlevende echtgenoot of partner van de overledene de nalatenschap beneficiair heeft aanvaard.

Deze vereffening heet de lichte vereffening. De erfgenamen moeten samen voor de vereffening zorgen. Het maakt daarbij niet uit of een van de erfgenamen de erfenis zuiver heeft aanvaard.

De nalatenschap wordt vereffend als de rechtbank een vereffenaar benoemt

Is een erfenis beneficiair aanvaard en moet de nalatenschap worden vereffend? Dan kunnen een erfgenaam, een belanghebbende of het Openbaar Ministerie een verzoek tot benoeming van een vereffenaar indienen bij de rechtbank. Aan het verzoek van de erfgenaam worden geen inhoudelijke eisen gesteld, omdat een erfgenaam niet hoeft te vereffenen als hij daar ongeschikt voor is, onvoldoende kennis heeft of simpelweg geen tijd heeft. Het verzoek van een belanghebbende of het Openbaar Ministerie moet wel een wettelijke grondslag hebben.

Is een erfenis niet beneficiair aanvaard, dan is de benoeming van een vereffenaar onder omstandigheden mogelijk. Een belanghebbende of het Openbaar Ministerie kunnen een verzoek indienen in de situatie dat er geen erfgenamen (bekend) zijn of wanneer er een onbeheerde nalatenschap is. Een schuldeiser van de nalatenschap of van de erfgenaam zelf kan in specifieke gevallen ook een verzoek tot benoeming van een vereffenaar indienen.

Het indienen van een verzoekschrift tot benoeming van een vereffenaar gebeurt door een advocaat. De rechtbank beslist op het verzoek en kan het verzoek afwijzen als de rechter bijvoorbeeld van mening is dat er andere juridische geschillen zijn en de vereffening niet de juiste weg is. Wijst de rechter het verzoek toe, dan is de vereffenaar na zijn benoeming bevoegd en verplicht om de nalatenschap te beheren en klaar te maken voor de verdeling. Dit heet de zware vereffening.

Verschillen en overeenkomsten lichte en zware vereffening

Zowel de vereffenaar–erfgenaam in de lichte vereffening als de door de rechtbank benoemde vereffenaar in de zware vereffening moeten de nalatenschap beheren en vereffenen “als een goed vereffenaar”. Dat is de wettelijke norm voor het handelen van de vereffenaar. De door de rechtbank benoemde vereffenaar vertegenwoordigt de erfgenamen. De belangrijkste wettelijke verplichtingen in een lichte en in een zware vereffening zijn als volgt weer te geven:

Lichte vereffening

• Mededeling aan de kantonrechter doen als schulden de baten overtreffen
• Onbekende erfgenamen opsporen
• Aanwijzingen van de kantonrechter opvolgen en inlichtingen aan de kantonrechter verstrekken
• Boedelbeschrijving opmaken en ter inzage neerleggen
• Schuldeisers per brief oproepen
• Indien nodig: goederen van de nalatenschap te gelde maken
• Uitkeringen doen aan schuldeisers

Zware vereffening

• Benoeming bekend maken
• Onbekende erfgenamen opsporen
• Aanwijzingen van de kantonrechter opvolgen en inlichtingen aan de kantonrechter verstrekken
• Boedelbeschrijving opmaken en ter inzage neerleggen
• Schuldeisers openlijk oproepen
• Indien nodig: goederen van de nalatenschap te gelde maken
• Rekening en verantwoording en uitdelingslijst ter inzage leggen
• Loon laten vaststellen
• Uitkeringen doen aan schuldeisers
• Overschot na einde vereffening afgeven aan de erfgenamen

De lichte vereffening verzwaren en de zware vereffening verlichten

Is er een lichte vereffening en is de nalatenschap negatief? Dan moeten de erfgenamen-vereffenaars dit zo spoedig mogelijk melden bij de kantonrechter. De kantonrechter kan de lichte vereffening dan verzwaren. De erfgenamen-vereffenaars moeten dan alsnog schuldeisers openlijk oproepen, een lijst met erkende en betwiste vorderingen neerleggen en de rekening en verantwoording en de uitdelingslijst neerleggen en bekendmaken zoals de door de rechtbank benoemde vereffenaar daartoe verplicht is.

De kantonrechter kan de zware vereffening verlichten als alle schulden zijn voldaan of wanneer de kantonrechter daarvoor een vrijstelling verleent. Een schuldeiser kan bezwaar maken tegen een vrijstelling. Slaagt het bezwaar, dan vindt alsnog een zware vereffening van de nalatenschap plaats.

Tot slot over de vereffening van een nalatenschap

Een erfrechtadvocaat kan in meerdere situaties rond een vereffening bijstand verlenen. Zo is voor het indienen van een verzoek tot benoeming van een vereffenaar een erfrechtadvocaat nodig. Een erfrechtadvocaat kan bijstand verlenen aan de erfgenamen-vereffenaars die verantwoordelijk zijn voor de lichte vereffening en kan als professioneel vereffenaar optreden in de zware vereffening. Ook kan een erfrechtadvocaat een benoemde vereffenaar bijstaan, al dan niet in een juridische procedure. Hebt u vragen over de vereffening van een nalatenschap? Neem dan contact op met een gespecialiseerde erfrechtadvocaat.