Kan een executeur worden ontslagen?

De executeur (voorheen executeur testamentair) heeft tot taak een nalatenschap naar zijn beste kunnen af te wikkelen. De afwikkeling van een nalatenschap is een grote verantwoordelijkheid en brengt de nodige risico’s met zich. Zo kan de executeur worden ontslagen uit zijn functie en zelfs persoonlijk aansprakelijk worden gesteld.

Verzoek tot ontslag van de executeur

Een verzoek tot ontslag van de executeur kan op grond van artikel 4:149 lid 2 BW worden ingediend bij de kantonrechter. Een dergelijk verzoek kan worden gedaan door de executeur zelf indien hij zijn werkzaamheden niet langer wenst voort te zetten. Ook een erfgenaam, een mede-executeur en het Openbaar Ministerie kunnen het ontslag van de executeur verzoeken.

Gronden voor ontslag van de executeur

Het ontslag van de executeur kan door een erfgenaam, mede-executeur en het Openbaar Ministerie worden verzocht indien sprake is van gewichtige redenen (artikel 4:149 lid 2 BW). Van gewichtige redenen kan worden gesproken indien de executeur in ernstige mate tekortschiet in de vervulling van zijn taak. Te denken valt hierbij aan:

• De executeur die steelt van de nalatenschapsboedel;
• De executeur die bij de uitoefening van zijn taak partijdig (dus bijvoorbeeld in het belang van één erfgenaam) en niet in het belang van de nalatenschap handelt;
• De executeur die niet aan zijn informatieplicht van artikel 4:148 BW voldoet;
• De executeur die niet de kwaliteiten blijkt te bezitten die nodig zijn voor een goede afwikkeling van de nalatenschap.

Wantrouwenscriterium en ontslag van de executeur

Een andere grond waarop het verzoek tot ontslag kan worden gebaseerd, is het wantrouwenscriterium. Het komt geregeld voor dat erfgenamen een zeker wantrouwen hebben jegens de executeur. Wanneer van de erfgenamen niet kan worden gevergd dat de executeur nog langer belast is met de afwikkeling van de nalatenschap, kunnen zij het ontslag van de executeur verzoeken. Het wantrouwen moet dan wel van (1) voldoende omvang en gewicht, (2) langdurig en (3) niet aanstonds van gronden ontbloot zijn. Het wantrouwen mag niet louter gebaseerd zijn op ongegronde vermoedens. De erfgenamen dienen dus concrete en objectieve feiten en omstandigheden aan te dragen waaruit het wantrouwen blijkt.

Beoordeling van het verzoek tot ontslag van de executeur

Voor ogen moet worden gehouden dat de kantonrechter het verzoek tot ontslag beoordeelt naar aanleiding van de feiten en omstandigheden op dat moment. De kantonrechter toetst derhalve ex nunc. De executeur kan er dus maar beter voor zorgen dat hij zijn taken op het moment van de procedure keurig uitoefent.