Is het mogelijk een testament nietig te laten verklaren bij wilsonbekwaamheid?

Door middel van een testament kan worden vastgelegd wie de erfgenamen zijn. De erflater bepaalt zelf wie zijn erfgenamen zijn. Soms is de door de erflater gemaakte keuze moeilijk te accepteren, bijvoorbeeld in het geval dat de erflater niet zijn echtgenote of kinderen heeft benoemd. Is het mogelijk een testament aan te vechten?

Bij de beantwoording van de vraag of een testament kan worden aangevochten is het van belang te bepalen of erflater in staat was zijn wil te bepalen. Vaak wordt aangevoerd dat dit niet het geval is als gevolg van bijvoorbeeld een ziekte als dementie.

De rol van de notaris

Een testament wordt opgesteld ten overstaan van een notaris. In het geval de notaris twijfels heeft over de wilsbekwaamheid van de toekomstige erflater neemt hij een bepaald protocol in acht. De notaris toetst aan de hand van een stappenplan of iemand wilsbekwaam is. Bij twijfel zal de notaris advies inwinnen van een specialist, bijvoorbeeld een medicus of psycholoog. De rechter hecht dan ook groot belang aan de rol van de notaris bij het opstellen van het testament. Het uitgangspunt is dat de notaris voldoende heeft getoetst of iemand in staat was zijn wil te bepalen. Duidelijk zal zijn dat het niet eenvoudig is een testament nietig te laten verklaren.

Nietigheid testament

Wanneer een zaak aan de rechter wordt voorgelegd zal een beroep op de nietigheid van een testament goed moeten worden onderbouwd. De rechter zal moeten worden geïnformeerd over de gesteldheid van de (toekomstig) erflater op het moment van het opstellen van het testament. Dat is immers het moment waarop getoetst moet worden of de (toekomstig) erflater nog wilsbekwaam was. Hiervoor kan bijvoorbeeld het medisch dossier van de (toekomstig) erflater worden gebruikt. Het is vaak ingewikkeld om inzage in het medisch dossier te krijgen, doordat artsen zich snel op hun beroepsgeheim zullen beroepen. Als er sprake is van voldoende zwaarwegende belangen, kan de rechter inzagen in het medisch dossier toestaan. Dit wordt dan vaak via een kort geding afgedwongen. Pas wanneer voldoende vast komt te staan dat erflater zijn wil ten tijde van het opstellen van het testament niet meer kon bepalen kan een testament nietig worden verklaard.

Samenvattend

Het is niet eenvoudig om een testament nietig te laten verklaren. Het uitgangspunt is dat de notaris onderzoek heeft gedaan naar de wilsbekwaamheid van de (toekomstig) erflater. Degene die het testament nietig wil laten verklaren moet bewijzen dat de (toekomstig) erflater niet in staat was zijn wil te bepalen op het moment van passeren van het testament. Hiervoor kunnen verklaringen van derden, onder wie medici, worden gebruikt. Of met succes een beroep op de nietigheid van een testament kan worden gedaan hangt af van veel omstandigheden.