Het recht op informatie voor de berekening van de legitieme portie

Een onterfd kind heeft recht op de legitieme portie mits het daarop tijdig aanspraak maakt. Het onterfde kind wordt dan legitimaris genoemd. De legitieme portie is de helft van het deel van de erfenis waar een kind volgens de wet als erfgenaam recht op zou hebben gehad, als het kind niet was onterfd. De legitieme portie wordt berekend over de zogenaamde legitimaire massa. De legitimaire massa is de waarde van de goederen van de nalatenschap onmiddellijk na het overlijden van de erflater, vermeerderd met bepaalde giften en verminderd met in de wet bepaalde schulden. Lees ook: Wat is een legitieme portie.

Om de omvang van de legitieme portie te kunnen berekenen, heeft de legitimaris informatie over de nalatenschap nodig. Op welke informatie heeft de legitimaris recht? Wij beantwoorden deze vraag in dit artikel.

Informatie op de datum van overlijden van de erflater

De wet bepaalt in artikel 4:78 lid 1 BW dat de legitimaris recht heeft op inzage en een afschrift van “alle bescheiden die hij voor de berekening van zijn legitieme portie behoeft”. De erfgenamen of de executeur zijn verplicht deze inzage en afschrift te verstrekken. Zij zijn ook verplicht om de legitimaris “desverlangd alle daartoe strekkende inlichtingen” te geven. Dit wordt in de rechtspraak ruim uitgelegd, maar de bescheiden en inlichtingen zijn wel beperkt tot de gegevens die nodig zijn voor de berekening van de legitieme portie. De legitimaris heeft in ieder geval recht op informatie over de omvang van de nalatenschap op de overlijdensdatum van de erflater. Tevens moet aan hem opgave worden gedaan van giften die van belang zijn voor de berekening van de legitieme portie.

De legitimaris heeft volgens vaste jurisprudentie in ieder geval recht op:

1. een overzicht van alle bezittingen en schulden op het moment van overlijden, voor zover het schulden als bedoeld in artikel 4:7 lid 1 onder a tot en met c en f BW betreft. Het gaat dan om de schulden die erflater voor zijn overlijden had, de uitvaartkosten, de vereffeningskosten en de schulden uit de andere wettelijke rechten, zoals het vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot;
2. kopieën van de afschriften van alle bankrekeningen van de erflater met vermelding van het saldo op de overlijdensdatum;
3. een kopie van de aangifte erfbelasting;
4. een overzicht van levensverzekeringen;
5. een opgave van alle schenkingen die door erflater tijdens leven zijn gedaan;
6. alle overige informatie die van belang kan zijn voor de berekening van de legitieme portie.

Een erfrechtadvocaat kan u behulpzaam zijn bij het verkrijgen van deze stukken.

De discussie in zaken over de legitieme portie spitst zich vaak toe op de giften die erflater bij leven heeft gedaan. Als erflater voor zijn overlijden bijvoorbeeld giften heeft gedaan aan zijn kinderen, maar niet aan de legitimaris, dan zijn de overige kinderen (tevens erfgenamen) niet altijd bereid om die informatie aan het onterfde kind te verstrekken. Daarmee wordt immers de legitimaire massa vergroot en is de legitieme portie van het onterfde kind groter. Een erfrechtadvocaat kan u helpen te bezien dat het recht van het onterfde kind niet teveel wordt opgerekt of kan u als onterfd kind bijstaan om ervoor te zorgen dat uw minimale aanspraak wordt geborgd.

Informatie over de periode vóór het overlijden van de erflater

De vraag is of een legitimaris ook recht heeft op informatie vóór het overlijden van de erflater, zoals de volledige administratie van erflater waaronder bankafschriften. Daaruit kan namelijk blijken dat erflater voor zijn overlijden giften heeft gedaan aan een ander, die meetellen voor de berekening van de legitimaire massa. Over het algemeen wordt in de literatuur en in de rechtspraak aangenomen dat een legitimaris recht heeft op informatie over de periode voor het overlijden van erflater. Toch laat recente rechtspraak geen eenduidig beeld zien. Hof Den Bosch oordeelde op 12 september 2019 (ECLI:NL:GHSHE:2019:3344) dat de legitimaris recht had op de bankafschriften en aangiften Inkomstenbelasting over de periode tot en met vijf jaren voor het overlijden van erflater. Hof Den Haag oordeelde op 18 juni 2019  (ECLI:NL:GHDHA:2019:1869) dat de erfgenaam geen inzicht hoefde te verschaffen in de vermogensloop in de periode van vijf jaar voor het overlijden van erflater en legde daarmee een link naar de rekening en verantwoording. Beide uitspraken zijn zeer casuïstisch van aard en het is de vraag welke lijn andere hoven zullen volgen. Uiteraard volgen wij de ontwikkelingen en houden wij u via onze website op de hoogte.

Wilt u meer weten over het recht op informatie van de legitimaris? Neem dan contact op met de erfrechtadvocaten van ons kantoor.