Joost Diks

Het komt veel voor dat een nalatenschap moet worden vereffend. Advocaten werkzaam bij Advocaten Familie- & Erfrecht treden regelmatig als vereffenaar en als advocaat van een vereffenaar op. Maar wat is dat vereffenen eigenlijk? Een van de advocaten, tevens medeoprichter van Advocaten Familie- & Erfrecht, Joost Diks, geeft antwoord op veel gestelde vragen rondom de vereffening.

Wat houdt de vereffening van een nalatenschap eigenlijk in?

“De vereffening van een nalatenschap betekent dat de nalatenschap klaargemaakt wordt voor de verdeling van de nalatenschap. De vereffening is met name bedoeld voor de behartiging van de belangen van de schuldeisers in de nalatenschap. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een aannemersbedrijf die een verbouwing heeft uitgevoerd in het huis van de overledene en de overledene heeft de factuur van de aannemer nog niet voldaan op het tijdstip van overlijden. Maar denk bijvoorbeeld ook aan de fiscus of aan kinderen die een vordering op de nalatenschap hebben op grond van het overlijden van de eerste ouder.”

Wanneer is de vereffening verplicht?

“Op grond van artikel 4:202 lid 1 BW is de vereffening verplicht wanneer de nalatenschap door een of meer erfgenamen beneficiair is aanvaard, tenzij er door de erflater een executeur is benoemd, hij de benoeming heeft aanvaard en hij kan aantonen dat de goederen die zich in de nalatenschap bevinden ruimschoots toereikend zijn om de schulden van de nalatenschap te voldoen.

Vereffening is ook verplicht wanneer de rechtbank een vereffenaar heeft benoemd.”

Wie is vereffenaar?

“Wanneer er sprake is van een beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap door één van de erfgenamen, dan treden in beginsel de gezamenlijke erfgenamen op als vereffenaar. Daarvoor hoeven zij niet benoemd te worden door de rechtbank; zij worden automatisch de vereffenaars. Overigens kan de rechtbank toch in beeld komen wanneer er na beneficiaire aanvaarding een andere vereffenaar moet worden benoemd, bijvoorbeeld omdat de erfgenamen er onderling niet uitkomen. Dit kan de rechtbank dan doen op grond van artikel 4:203 BW.

Is er geen sprake van een beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap, dan kan de rechtbank ook benaderd worden met het verzoek om een vereffenaar te benoemen. Dit is geregeld in artikel 4:204 BW. Dit verzoek kan bijvoorbeeld worden gedaan door een erfgenaam, maar ook door een schuldeiser, een belanghebbende of het openbaar ministerie.”

Hoe wordt een vereffenaar benoemd?

“In artikel 4:206 BW is een aantal formaliteiten neergelegd rondom de procedure tot de benoeming van een vereffenaar. Er moet een verzoekschrift ingediend worden bij de rechtbank. U kunt dat niet zelf doen; daarvoor heeft u een advocaat nodig. Advocaten Familie- & Erfrecht heeft ruime ervaring met het indienen van zulke verzoekschriften. Er kan contact opgenomen met ons kantoor als een verzoekschrift tot benoeming van een vereffenaar bij de rechtbank ingediend moet worden.

Na ontvangst van het verzoekschrift, zal de rechtbank de verzoeker horen. Daarnaast zal de rechtbank ook de erfgenamen, boedelnotaris en executeur horen, uiteraard voor zover zij bestaan en bekend zijn. Als de rechtbank van oordeel is dat het verzoek tot benoeming van een vereffenaar terecht is ingediend, zal de rechtbank het verzoek toewijzen en een vereffenaar benoemen. Deze benoeming wordt door de griffie van de rechtbank ingeschreven in het boedelregister. De benoeming wordt bekendgemaakt in de Staatscourant.”

Wat moet ik doen als ik op zoek ben naar een vereffenaar?

“In de praktijk is het gebruikelijk om in het verzoekschrift tot benoeming van een vereffenaar de naam op te nemen van de vereffenaar die de verzoeker graag benoemd ziet worden. Voorafgaand aan de indiening van het verzoekschrift kan de verzoeker (of zijn advocaat) contact opnemen met bijvoorbeeld een gespecialiseerd advocaat met de vraag of diegene bereid is om in de betreffende nalatenschap tot vereffenaar benoemd te worden. Wordt niet de naam van een beoogd vereffenaar in het verzoekschrift opgenomen, dan zal de rechtbank (hopelijk) zelf op zoek gaan naar een vereffenaar.

Advocaten Familie- & Erfrecht wordt regelmatig op verzoek van belanghebbenden of de rechtbank tot vereffenaar in nalatenschappen benoemd. Ons kantoor heeft ruime ervaring met vereffeningen van nalatenschappen en heeft op basis van deze ervaring een systeem ontwikkeld voor het uitvoeren van de vereffeningswerkzaamheden. Als specialistisch kantoor hebben wij een uniek team van erfrechtadvocaten en vereffeningsmedewerkers dat zeer kundig is op het terrein van de vereffening van nalatenschappen. De aan ons kantoor verbonden opleidingsinstelling FEIN (Familie- & Erfrecht Instituut Nederland) heeft een specialistische opleiding Vereffening Nalatenschappen ontwikkeld om advocaten, curatoren en notarissen die zich bezig (willen gaan) houden met vereffeningen in nalatenschappen te scholen en bekwamen in het vak van vereffenaar in nalatenschappen. De eerste leergang start in het najaar van 2019 en de animo is groot! Daar zijn wij als kantoor best trots op. Op zoek naar een vereffenaar? Neem gerust contact op.”

Welke taken heeft een vereffenaar?

“In artikel 4:211 lid 1 BW is de taakomschrijving van de vereffenaar opgenomen: ‘Een vereffenaar heeft tot taak de nalatenschap als een goed vereffenaar te beheren en te vereffenen.’ Dat zegt nog niet zo heel veel. Deze algemene taak is nader uitgewerkt door de wetgever. Zo is de vereffenaar bijvoorbeeld verplicht om een boedelbeschrijving op te stellen op grond van artikel 4:211 lid 3 BW. Ook moet hij eventuele schuldeisers oproepen en moet hij een lijst van erkende en betwiste vorderingen opstellen op grond van artikel 4:214 BW. Daarnaast zal hij de goederen van de nalatenschap te gelde moeten maken, voor zover dat nodig is om de schulden van de nalatenschap te voldoen. Dat is geregeld in artikel 4:215 BW. Vervolgens zal de vereffenaar rekening en verantwoording af moeten leggen over zijn handelwijze en zal hij uitkeringen doen aan de schuldeisers, zie artikel 4:218 BW. Dat wat er vervolgens over is, stelt de vereffenaar ter beschikking aan de erfgenamen op grond van artikel 4:226 BW.”

Heeft een vereffenaar recht op loon?

“Een vereffenaar die niet door de rechtbank is benoemd, heeft geen recht op loon. Denk hierbij aan erfgenamen die vereffenaars zijn in een nalatenschap die door ten minste één van hen beneficiair is aanvaard.

Een door de rechtbank benoemde vereffenaar heeft recht op loon dat door de kantonrechter wordt vastgesteld, zo volgt uit artikel 4:206 lid 3 BW. Uit de Richtlijnen vereffening nalatenschappen (te vinden op www.rechtspraak.nl) blijkt dat bij het vaststellen van het loon van een vereffenaar rekening wordt gehouden met het belang dat de vereffenaar bij de vereffening heeft. Is de benoemde vereffenaar een erfgenaam, dan zal het loon lager zijn dan wanneer een gespecialiseerde vereffenaar is benoemd. De vereffenaar zal zijn werkzaamheden en de daarmee gemoeide tijdsinvestering moeten verantwoorden. Het aantal uren dat de vereffenaar heeft besteed aan de vereffening van de nalatenschap wordt vergoed conform de normbedragen die zijn opgenomen in de Recofa richtlijnen (eveneens te vinden via www.rechtspraak.nl). Deze richtlijnen zijn van toepassing op de beloning van curatoren in faillissementen. Voor de beloning van vereffenaars wordt hier dus bij aangesloten.”

Wat spreekt jou en je kantoorgenoten het meeste aan in het optreden als vereffenaar in nalatenschappen?

“Het geeft voldoening om een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan de afwikkeling van nalatenschappen. In de erfrechtkwesties waar wij als vereffenaar worden benoemd, gaat het vaak om complexe dossiers waar de betrokkenen al verschillende pogingen hebben gedaan om tot de afwikkeling van de nalatenschap te komen. Wanneer dat niet lukt, komen wij als vereffenaar in beeld. Mijn kantoorgenoten en ik zien het als een uitdaging om de vereffening tot een succes te maken, zodat de nalatenschap daarna kan worden verdeeld onder de erfgenamen en de nalatenschap uiteindelijk afgewikkeld kan worden. Iedere nalatenschap is anders, en dat zorgt ervoor dat het werk als vereffenaar, maar zeker ook als erfrechtadvocaat, erg afwisselend is.”